مقدمه
سکته استخوانی یکی از مشکلات نسبتاً نادر اما بسیار مهم در سیستم اسکلتی انسان است که در صورت عدم تشخیص و درمان بهموقع میتواند منجر به آسیبهای جبرانناپذیر شود. برخلاف سکته مغزی یا قلبی که بیشتر شناخته شده هستند، سکته استخوانی (که با نام آواسکولار نکروز نیز شناخته میشود) نوعی مرگ سلولی در بافت استخوان به دلیل نرسیدن خون است.
در این مقاله جامع قصد داریم سکته استخوانی را از زوایای مختلف بررسی کنیم و در نهایت توضیح دهیم چرا مشاوره با جراح ارتوپدی، در تشخیص و درمان این بیماری مؤثر است.
سکته استخوانی چیست؟
سکته استخوانی یا آواسکولار نکروز (AVN)، وضعیتی است که در آن خونرسانی به استخوان یا بخشی از آن قطع یا محدود میشود. در نتیجه، سلولهای استخوانی به تدریج میمیرند، بافت استخوانی ضعیف میشود و استخوان در معرض فروریزش یا شکستگی قرار میگیرد.
این عارضه بیشتر در مفصل ران، شانه، مچ پا و با شیوع کمتر در مچ دست دیده میشود.
علائم سکته استخوانی
علائم این بیماری بسته به محل درگیر و مرحله پیشرفت بیماری ممکن است متفاوت باشد. رایجترین علائم عبارتند از:
- درد مداوم در مفصل
- سختی در حرکت
- تورم یا التهاب خفیف
- درد هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی
- کاهش دامنه حرکتی مفصل
تشخیص صحیح و زودهنگام با کمک متخصص جراحی استخوان و مفاصل بهترین روش در جلوگیری از پیشرفت بیماری می باشد.
علل ایجاد سکته استخوانی
علل متعددی میتوانند باعث سکته استخوانی شوند، از جمله:
1. مصرف طولانی مدت کورتیکواستروئیدها
2. مصرف الکل به میزان زیاد
3. آسیبدیدگی و ضربه به استخوان یا مفصل
4. بیماریهای مزمن مانند لوپوس، کمخونی داسیشکل و دیابت
5. درمانهای خاص مانند شیمیدرمانی یا پرتودرمانی
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
افراد زیر بیشتر در معرض سکته استخوانی هستند:
- مردان بین 30 تا 50 سال
- بیماران با سابقه استفاده از داروهای کورتونی
- ورزشکارانی که ضربات مکرر به مفاصل تجربه میکنند
- بیماران با مشکلات خونی و عروقی و اعتیاد
- ابتلا به بیماریهای خود ایمنی و روماتیسمی
مراحل پیشرفت سکته استخوانی
بیماری به طور معمول در چهار مرحله پیشرفت میکند:
1. مرحله اول: بدون علائم و تغییرات در تصویر برداری
2. مرحله دوم: مشاهده لکههای استخوانی در MRI
3. مرحله سوم: فرو رفتگی یا شکاف در سر استخوان
4. مرحله چهارم: از بین رفتن کامل ساختار استخوان و درد شدید
روشهای تشخیص
تشخیص صحیح نیازمند انجام بررسیهای دقیق است. رایجترین روشهای تشخیصی عبارتند از:
- عکسبرداری ساده (X-ray)
- دقیقترین روش برای تشخیص مراحل اولیه MRI می باشد.
- سیتی اسکن
- آزمایش خون برای بررسی علل زمینهای
درمان سکته استخوانی
درمان به مرحله بیماری، محل درگیری و سلامت کلی بیمار بستگی دارد.
درمان غیرجراحی
- استراحت و کاهش فشار به مفصل
- مصرف داروهای ضدالتهاب
- فیزیوتراپی
درمان جراحی
- دکمپرشن استخوان: کاهش فشار داخلی استخوان برای بازگرداندن جریان خون
- پیوند استخوان
- تعویض مفصل (در مراحل پیشرفته)
- تعیین روش درمانی مناسب نیازمند نظر فوق تخصصی است.
سبک زندگی و پیشگیری
هرچند برخی از علل سکته استخوانی قابل کنترل نیستند، اما با تغییر سبک زندگی میتوان احتمال ابتلا را کاهش داد:
- پرهیز از مصرف طولانی مدت داروهای استروئیدی
- عدم مصرف الکل
- کنترل بیماریهای زمینهای
- تغذیه سالم و ورزش منظم
اهمیت مراجعه به پزشک متخصص
تشخیص سکته استخوانی در مراحل اولیه بسیار دشوار است و نیاز به تجربه و دانش تخصصی دارد. دکتر پهلوان صباغ با استفاده از تکنولوژیهای نوین تصویربرداری و دانش بالینی خود میتواند حتی علائم ظریف این بیماری را شناسایی کرده و طرح درمان مؤثری ارائه دهد.
جمعبندی
سکته استخوانی بیماریای است که با تأخیر در تشخیص و درمان میتواند به تحلیل استخوان، درد مزمن و ناتوانی دائمی منجر شود. تشخیص زودهنگام، انتخاب درمان مناسب و پیگیری وضعیت توسط یک پزشک مجرب نقش مهمی در کنترل بیماری دارد.
پرسشهای متداول
1. آیا سکته استخوانی قابل درمان کامل است؟
در مراحل اولیه بله، با درمان مناسب میتوان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.
2. آیا این بیماری ارثی است؟
بهطور مستقیم ارثی نیست، اما برخی بیماریهای زمینهای ارثی ممکن است زمینهساز آن باشند.
