مقدمه
سیگار کشیدن به عنوان یکی از عوامل اصلی آسیبرسان به سلامت عمومی شناخته میشود. با اینکه تأثیرات سیگار بر ریهها و سیستم قلبی-عروقی بهخوبی شناخته شده است، اما یکی از جنبههای کمتر شناختهشده آن، تأثیر مخرب سیگار بر بهبود شکستگی استخوانها است. در این مقاله، با تکیه بر مطالعات تخصصی ارتوپدی و نظرات دکتر پهلوان صباغ، متخصص ارتوپدی، به بررسی عمیق این موضوع میپردازیم.سیگار و مکانیزم آسیب به استخوانهانیکوتین و سایر ترکیبات شیمیایی موجود در سیگار مستقیماً بر عملکرد سلولهای استخوانساز تأثیر میگذارند. این مواد با کاهش جریان خون در محل شکستگی، مانع از تغذیه مناسب بافت آسیبدیده میشوند.
نکات کلیدی در آسیب سیگار به استخوانها:
- کاهش عملکرد استئوبلاستها (سلولهای استخوانساز)
- اختلال در گردش خون موضعی
- افزایش خطر نکروز استخوانی
- تأخیر در جوش خوردن شکستگی
- افزایش احتمال عفونت
بر طبق تحقیقات متعدد، در بیماران سیگاری، زمان جوش خوردن استخوانها بهطور میانگین تا ۲ برابر بیشتر از بیماران غیرسیگاری است. این تأخیر میتواند منجر به افزایش خطر عوارضی چون جوش نخوردن یا جوش خوردن ناقص شود.
تأثیر سیگار بر فرآیند ترمیم شکستگی
در طول فرآیند ترمیم، بدن نیازمند اکسیژن، مواد مغذی و عملکرد مناسب سلولی است. سیگار با تأثیر بر سیستم عروقی، فرآیند خونرسانی را مختل کرده و باعث افت توانایی بدن در بازسازی استخوان میشود.
مطالعات بالینی و دادههای آماری
مطالعات متعددی در حوزه ارتوپدی نشان دادهاند که بیماران سیگاری، در مقایسه با بیماران غیرسیگاری، تا ۴۰٪ بیشتر در معرض شکست درمان و جوش نخوردن استخوان قرار دارند. در مقالهای که در مجله Journal of Bone and Joint Surgery منتشر شد، مشخص شد:نرخ شکست درمان در سیگاریها: ۲۰٪ در غیرسیگاریها: ۸٪.
دکتر پهلوان صباغ در سخنرانی خود در کنگره ارتوپدی ایران 1403 اشاره کرد که سیگار نهتنها باعث تأخیر در ترمیم میشود، بلکه خطر بروز عفونتهای بعد از عمل را نیز افزایش میدهد.
تأثیر سیگار بر درمانهای جراحی ارتوپدی
یکی از دغدغههای اصلی جراحان ارتوپد در مواجهه با بیمارانی که شکستگیهای شدید دارند، وضعیت سیگار کشیدن آنان است. در واقع، بسیاری از جراحان، از جمله دکتر پهلوان صباغ، توصیه میکنند در موارد غیر اورژانسی، بیماران حداقل ۶ هفته پیش از جراحی مصرف سیگار را قطع کنند.
گروههای پرخطر: سیگاریها در معرض شکست درمانبر اساس تجربیات بالینی، افراد سیگاری به دلایل زیر بیشتر در معرض شکست درمان قرار دارند.
کمبود اکسیژن موضعی: با تنگ شدن عروق خونی، اکسیژنرسانی به ناحیه آسیبدیده کاهش مییابد.
افزایش سطح مونوکسید کربن در خون: این گاز جایگزین اکسیژن در هموگلوبین میشود و باعث کاهش عملکرد سلولها میگردد.
تضعیف سیستم ایمنی: خطر بروز عفونت پس از عمل بهطور قابلتوجهی افزایش مییابد.به توصیه دکتر پهلوان صباغ، بیماران باید پیش از هرگونه اقدام درمانی یا جراحی، برای ترک سیگار برنامهریزی کنند تا شانس موفقیت درمان افزایش یابد.
راهکارهای کاهش آسیب سیگار در بیماران ارتوپدی
۱. ترک تدریجی سیگار پیش از عمل با مشاوره روانپزشک یا پزشک خانواده: بیمار میتواند مصرف نیکوتین را کاهش داده و از آسیبهای بعدی جلوگیری کند.
۲. استفاده از داروهای جایگزین نیکوتین: چسب نیکوتین، آدامسهای ترک سیگار و داروهایی مثل وارنیکلین میتوانند در این مسیر مؤثر باشند.
۳. آگاهسازی بیمار توسط جراح ارتوپد: یکی از روشهای مؤثر، گفتوگوی مستقیم و صریح پزشک با بیمار درباره خطرات است.
دکتر پهلوان صباغ در این باره میگوید: «ما نمیتوانیم عمل جراحی را بدون توجه به سبک زندگی بیمار انجام دهیم. ترک سیگار بخشی از فرآیند درمان است، نه صرفاً توصیهای اخلاقی.»
نتیجهگیری
سیگار نهتنها سلامت عمومی بدن را تهدید میکند، بلکه به طور مستقیم در ترمیم شکستگیها و موفقیت جراحیهای ارتوپدی اختلال ایجاد مینماید. کاهش جریان خون، تضعیف عملکرد سلولی، افزایش خطر عفونت و تأخیر در جوش خوردن از مهمترین عوارض آن است. از این رو، ترک سیگار پیش از شروع درمان شکستگی یا اعمال جراحی، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
در نهایت، به توصیه دکتر پهلوان صباغ، آگاهیبخشی گسترده به بیماران سیگاری درباره این خطرات میتواند تا حد زیادی از عوارض پس از شکستگی جلوگیری کرده و شانس موفقیت درمان را افزایش دهد.
